Migratie, vluchtelingen, oorlog. Het is van alle tijden en toch is het vaak moeilijk te vatten voor zij die nooit hun thuis moesten ontvluchten voor het oorlogsgeweld. Met de tentoonstelling ‘Veldwerk’ vertellen veertig vluchtelingen hun verhaal. Ze vertellen over de trauma’s, hun tocht naar België en wat ze onderweg meemaakten.

Reis niet afgelopen

Een van de verhalen, is dat van Saif ‘Dumuzy’ Lama’a, een 37-jarige Irakees die in 2015 Mosul moest ontvluchten nadat IS de stad binnenviel. Saif is kunstenaar en vatte zes sleutelmomenten in zijn leven samen in zes grote tekeningen die tentoon gesteld zijn in het Red Star Line Museum. “Ik vertel niet alleen mijn verhaal, maar het verhaal van zovelen die met mij zijn gevlucht”, zegt Saif. “Sommigen kunnen het niet onder woorden brengen, willen er niet over praten, maar ik vind het belangrijk om dat net wél te doen.

Saif wandelde van Mosul naar Koerdistan, reisde vervolgens verder naar Turkije, waar hij anderhalf jaar later de boot naar Griekenland nam. “Ik had geen camera, dus probeerde ik alles te tekenen. En hier hangen nu zes momenten die cruciaal zijn voor mij. De eerste tekening is het moment dat we met mijn familie, midden in de nacht, samen zijn wanneer IS binnenvalt. We moeten alles opgeven en meteen vertrekken. Daar begon het. Het laatste beeld is niet het einde van mijn verhaal. Ik leef nog steeds met het gevoel dat mijn reis niet afgelopen is. Ik voel me goed in België, maar het gevoel dat ik opnieuw van het ene moment op het andere alles moet achterlaten, blijft.”

Proces herhaalt zich

Centraal in de tentoonstelling staat The 32nd day , een film van Andrés Lübbert. Hij is de zoon van cameraman Jorge Lübbert die eind jaren 70 uit Chili vluchtte. Vader Jorge maakte over die gebeurtenis een ‘stille’ film waarmee hij zijn trauma’s probeerde te verwerken. Andrés maakte de film opnieuw, in het Antwerpen van vandaag. “De twee films worden split screen naast elkaar afgespeeld”, zegt Andrés. “Om aan te tonen dat er vandaag, 37 jaar later, nog steeds dezelfde verhalen plaatsvinden in de wereld. Oorlog, geweld, dictatuur, vluchtelingen, trauma’s,... Het proces blijft zich herhalen. De film is een klap in het gezicht, die zowel emotioneel als visueel erg hard kan zijn. Maar het toont de gewone man, het verhaal achter de vele gezichten die je op straat passeert. Er is zoveel haat en individualisme tegenwoordig, dat deze tentoonstellingen noodzakelijk blijven. Ze dwingen ons om stil te staan bij de verhalen.”

‘Veldwerk’ loopt van 8 november tot en met 19 april 2020 in de historische loods van het Red Star Line Museum. Het is gratis te bezichtigen.