Een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) geeft uitvoering aan het strategisch ruimtelijk structuurplan Antwerpen (s-RSA). Door het opmaken van een RUP concretiseert de stad dus haar ruimtelijk beleid.

Het RUP heeft een verordenende waarde voor alle overheidsbeslissingen en legt voor een bepaald gebied of voor een bepaald thema onder meer vast:

• welke activiteiten er mogen plaatsvinden;
• waar al dan niet mag worden gebouwd;
• aan welke stedenbouwkundige voorschriften een gebouw in een bepaalde zone moet voldoen: bijvoorbeeld hoeveel bouwlagen het mag hebben, hoe het op het perceel moet worden ingeplant, of er ook een bijgebouw mag komen en waar dat mag, enz.

Onderdelen van een RUP

In de praktijk bevat een gemeentelijk RUP minstens

• een toelichtingsnota,
• een kaart met de feitelijke en juridische toestand en met de toekomstige toestand (grafisch plan),
• stedenbouwkundige voorschriften.

Eventueel bevat een RUP ook begeleidende studies zoals een milieueffectenrapport, een mobiliteitseffectenrapport, een ruimtelijk veiligheidsrapport, een masterplan, enz.

Wat, wanneer, waar

De stedenbouwkundige voorschriften kunnen een stuk verder gaan dan louter de bestemming van de grond ('Mag ik hier bouwen of niet?').

Het ruimtelijk uitvoeringsplan kan ook vermelden

• op welke manier een bepaald gebied moet worden ingericht en beheerd,
• binnen welke termijnen dat moet gebeuren,
• onder welke voorwaarden.

Flexibeler dan bijzondere plannen van aanleg

De gemeentelijke RUP’s zullen langzamerhand de vroegere gewestplannen en bijzondere plannen van aanleg (BPA's) vervangen.

Ruimtelijke uitvoeringsplannen zijn veel flexibeler dat de rigide bijzondere plannen van aanleg. De stedenbouwkundige voorschriften van de RUP’s kunnen na verloop van tijd in werking treden of hun inhoud kan op een bepaald tijdstip veranderen. De stedenbouwkundige voorschriften van de RUP’s kunnen ook nog modaliteiten voorschrijven die bij de inrichting van een gebied in acht moeten worden genomen. Het ruimtelijk uitvoeringsplan is een instrument dat beter kan inspelen op de dynamiek van de samenleving.

De bestaande bijzondere plannen van aanleg blijven evenwel rechtsgeldig tot ze worden vervangen door een ruimtelijk uitvoeringsplan.