Sondland is door zijn telefoongesprek met Trump op 26 juli een spilfiguur geworden in het impeachmentonderzoek. Hij is een van de weinige getuigen die rechtstreeks met Trump sprak over Oekraïne.

Alles draait om het intussen beruchte telefoongesprek tussen Trump en de Oekraïense president Zelensky, op 25 juli. In dat gesprek zou Trump zijn Oekraïense collega expliciet gevraagd hebben om een onderzoek te openen naar zijn mogelijke Democratische tegenstrever Joe Biden. Trump had het ook over een doorprikte samenzweringstheorie over Oekraïense inmenging in de Amerikaanse presidentscampagne.

Een dag later had Sondland, die in een restaurant zat in Kiev, de Amerikaanse president dus aan de lijn. “Mijn activiteiten in Oekraïne waren bevelen van Trump”, aldus Sondland, die het ook had over een quid pro quo, waarbij de Oekraïense president een gesprek toegestaan zou krijgen in het Witte Huis in ruil voor de aankondiging van een corruptieonderzoek, dat waarschijnlijk toegespitst zou zijn op Joe Biden en zijn in Oekraïne werkende zoon Hunter.

Nog volgens Sondland waren de topambtenaren van het Witte Huis, onder wie minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, op de hoogte van zijn activiteiten in Oekraïne, waaronder dus druk zetten op Zelensky om een onderzoek naar Biden te starten. “Ze wisten wat we deden en waarom”, zei Sondland, die ook voormalig veiligheidsadviseur John Bolton noemde als een van de mensen die wisten van zijn doen en laten. “Iedereen wist ervan.”

Giuliani

Sondland voegde eraan toe dat Pompeo aan de medewerkers bevelen gaf om met Rudy Giuliani te spreken, de persoonlijke advocaat van Trump, “die blijkbaar een diplomatiek kanaal gebruikte om de Oekraïeners onder druk te zetten, buiten de gebruikelijke instituties om”. “We wisten allemaal dat, als we niet samenwerkten met Giuliani, we een belangrijke mogelijkheid zouden verliezen om de relaties tussen de VS en Oekraïne te verbeteren. Dus volgden we de orders van de president”, aldus nog Sondland. “Ik geloofde toen, en nu nog steeds, dat de mannen en vrouwen bij het State Department, en niet de persoonlijke advocaat van de president, verantwoordelijkheid moeten nemen in deze materie.”

Volgens de Democraten heeft Trump zijn positie als president voor persoonlijk gewin misbruikt. Enkel als Kiev een onderzoek zou starten naar Biden en zijn zoon Hunter zou Trump bereid geweest zijn 400 miljoen dollar aan militaire hulp aan Oekraïne te leveren. Dat laatste heeft Sondland naar eigen zeggen nooit persoonlijk gehoord van Trump. “De president heeft me nooit rechtstreeks gezegd dat de hulp onder voorwaarden was”, aldus Sondland.

Oekraïne maakt geen deel uit van de portefeuille van de EU-ambassadeur, maar Sondland trok het dossier naar zich toe na het gedwongen vertrek van de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Marie Jovanovitsj.

Trump reageert

Een reactie van de Amerikaanse president Donald Trump liet niet lang op zich wachten. “Ik heb hem niet vaak gesproken”, zei Trump aan journalisten bij het Witte Huis. “Dit is geen man die ik goed ken.”