Voor Vlaanderen gaat het concreet om negen kraamklinieken: vijf in West-Vlaanderen, vier in Oost-Vlaanderen. “Er waren al langer cijfergegevens beschikbaar dat de materniteiten in ons land beter, efficiënter en ook goedkoper konden worden georganiseerd”, zegt Carine Van de Voorde van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE).

En dus bekeken onderzoekers de voorbije maanden hoe ze dat in de praktijk konden brengen. “Conclusie van ons onderzoek is dat materniteiten waar jaarlijks minder dan 557 bevallingen worden uitgevoerd fors duurder zijn dan ziekenhuizen waar het aantal geboortes veel hoger ligt.”

Voor 17 (kleinere) materniteiten is daarom het verdict dat ze beter de deuren sluiten. “Ons onderzoek wijst bovendien uit dat dit kan, zonder dat de dienstverlening aan jonge ouders, de kwaliteit of de veiligheid van de hulp erop achteruitgaat”, wordt beklemtoond.

De onderzoekers gingen niet over één nacht ijs: ze bekeken ook of zwangere vrouwen straks nog een materniteit in de buurt hebben als er in een klap 17 kraamklinieken verdwijnen. “We hanteren daarbij de norm dat elke vrouw in Vlaanderen binnen het halfuur in een materniteit moet kunnen staan.” Maar dat bleek geen probleem: in sommige regio’s zijn er op een halfuur rijden tot acht materniteiten beschikbaar.

Alleen in de omgeving van het West-Vlaamse Veurne kwam de bereikbaarheid in het gedrang. Daarom stellen de onderzoekers voor daar de materniteit van het Algemeen Ziekenhuis West niet te sluiten, hoewel er daar ook minder dan 557 bevallingen gebeuren.

De onderzoekers beseffen dat het een harde boodschap is voor de betrokken ziekenhuizen en het personeel op deze materniteiten. “Maar het is belangrijk dat binnen de gezondheidszorg de publieke middelen zo efficiënt mogelijk worden ingezet.” Nog volgens de onderzoekers kan het getroffen personeel zonder problemen in andere materniteiten aan de slag, “of op afdelingen die met een tekort aan personeel kampen, zoals geriatrie of revalidatie.”

Ook minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) beklemtoont dat een efficiëntere werking van de materniteiten dringend nodig is, omdat er zo geld vrijkomt voor andere gezondheidszorgen, waar er middelen tekort zijn.” De Block hoopt nu dat ze van de rest van de politieke wereld de steun krijgt om deze aanbevelingen effectief door te voeren.

De gynaecologen steunen haar: “Vanuit een gezondheidseconomisch standpunt is het inderdaad niet langer verantwoord de kleinere materniteiten open te houden”, zegt dokter Johan Van Wiemeersch van de Vlaamse vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (VVOG). “Die vaststelling is trouwens niet zo nieuw, maar lokale politici hebben zich in het verleden geregeld fel verzet tegen de sluiting van ‘hun’ materniteit.”

In de betrokken ziekenhuizen komt het rapport hard aan, zoals bijvoorbeeld in het Algemeen Ziekenhuis Zeno in Knokke, dat net nog een prestigieuze nieuwbouw neerzette. “Wat me tegen de borst stuit, is dat men ons verwijt duur te zijn. Tegelijk zijn haast alle 17 ziekenhuizen waarvan de materniteit nu bedreigd is, financieel erg gezond, wat je niet van veel van hun grote collega’s kan zeggen”, reageert algemeen directeur Frank Lescrauwaet.

Voor hem is een bevalling bovendien een “basiszorg, waarvoor een lokale verankering belangrijk is. Denk ook aan het vele bezoek op de materniteit dat straks veel verder dreigt te moeten rijden voor het babybezoek.” Het Knokse ziekenhuis maakt zich sterk dat het snel boven de norm van de 557 bevallingen per jaar eindigt. “Onze nieuwe infrastructuur trekt extra mensen aan. Bovendien beginnen er straks ook nog eens twee extra gynaecologen.”