Op maandag 27 juni presenteerde het Bureau voor Integriteit zijn jaarverslag aan de gemeenteraad. Antenne sprak erover met bureaulid Annemie Breëns en voorzitter Ivo Moyersoen en zet naar jaarlijkse gewoonte de belangrijkste aandachtspunten op een rij.
Was 2015 een druk jaar voor het Bureau? Breëns: “Het bureau behandelde 62 dossiers in 2015. Dat zijn er achttien meer dan in 2014. Er waren opvallend weinig meldingen (14) en vragen om informatie (7), maar we kregen meer vragen om advies (41) dan de voorbije jaren. Die adviesvragen kwamen vooral van medewerkers van de groep Antwerpen. De vertrouwenspersonen behandelden samen zes dossiers.”
Welke thema’s vielen op in 2015? Moyersoen: “Een aantal thema’s die hoog scoorden in 2015 lagen in de lijn van de voorgaande jaren, zoals vragen rond codes en regelgeving, nevenactiviteiten en belangenvermenging. Daarnaast leverden de thema’s ‘geschenken’ en ‘uitnodigingen’ weer verrassend meer dossiers op. Ten slotte sprongen de vragen rond sponsoring en sociale media eruit.”
Waarom vormen sociale media een integriteitsrisico? Moyersoen: “Op sociale media vervagen vaak de grenzen tussen het werk en de privésituatie. Medewerkers zijn zich daar soms te weinig bewust van en gaan dan over de schreef zonder het zelf te beseffen. Zo mag je als stadsmedewerker én stadsinwoner kritisch zijn ten opzichte van de stad, maar we sporen elke medewerker aan problemen of ergernissen eerst intern te bespreken. Bovendien moet het steeds duidelijk zijn dat je op sociale media uitspraken doet als privépersoon, en niet als stadsmedewerker en verwachten we dat je ook als privépersoon een zekere loyaliteit aan je werkgever respecteert.”
Hoe verklaar je de vele vragen over sponsoring? Breëns: “Sponsoring is een snelgroeiende vorm van marketing waar ook de stad mee te maken krijgt. Het biedt belangrijke financiële en andere opportuniteiten en het is dus niet gek dat stadsmedewerkers de mogelijkheden bekijken. Bijvoorbeeld als bijkomende ondersteuning of financiering voor een evenement. Ook het tegenovergestelde is mogelijk, wanneer de stad sponsoring krijgt aangeboden. Zo stelde een bedrijf voor om gratis een monument te reinigen in ruil voor publiciteit.”
Welk advies geven jullie bij zulke vragen? Moyersoen: “We hanteren in ons advies drie criteria: de sponsoring moet passen binnen de stedelijke doelstellingen, de sponsorovereenkomst moet evenwichtig zijn en de geest van de wetgeving op overheidsopdrachten moet worden gerespecteerd. Een van de leden van het bureau stelde een nota op over reclame en ethiek waarin we regelmatige ten rade gaan. Maar eigenlijk willen we een andere boodschap meegeven. Sponsoring is een belangrijk thema geworden, houdt bepaalde integriteits- en andere risico’s in en moet juridisch onderbouwd zijn. Er is daarom nood aan een concreet en effectief beleidskader rond sponsorafspraken. Zo zou een standaard sponsorovereenkomst waar de stad zelf de regie bij voert veel soelaas brengen.”
Geldt hetzelfde voor vragen over geschenken en uitnodigingen? Breëns: “Niet helemaal. Daarover bestaan duidelijk gedragsregels. Wel moet de groep Stad Antwerpen acties ondernemen om ervoor te zorgen dat die regels gekend zijn door de medewerkers. Zo hoeven de meest evidente vragen niet meer gesteld te worden en vinden medewerkers de antwoorden op hun vragen zelf vlot terug. Je vindt al heel wat informatie op , maar dat weet lang niet iedereen.”
Kunnen stadsmedewerkers het bureau rechtstreeks contacteren als ze een integriteitskwestie willen bespreken of aankaarten? Moyersoen: “Dat kan, maar we benadrukken dat de hiërarchische weg de ‘normale weg’ is. Daarmee bedoelen we dat je best eerst in gesprek gaat met je leidinggevende. Goed samenwerken betekent dat je ook de dingen die minder goed lopen durft te melden en bespreken. Loyaliteit ten aanzien van de stad veronderstelt die manier van werken.”
Hoe gaat het bureau te werk wanneer er een melding of vraag binnenloopt? Breëns: “Meestal belanden meldingen en vragen in de mailbox van het bureau; soms worden we telefonisch gecontacteerd. Als we onmiddellijk advies kunnen geven, doen we dat uiteraard. Moeilijke dossiers bespreken we tijdens onze maandelijkse vergaderingen. Is er bijkomend onderzoek nodig? Dan doen we beroep op de bevoegde (stads)diensten. Het bureau heeft immers geen onderzoeksbevoegdheid. We schakelen dan een bedrijfsdirecteur of de stadssecretaris in. In zeer ernstige gevallen verzoeken we om een interne audit of wordt het parket ingelicht. Na het nodige onderzoek formuleert het bureau een finale uitspraak.”
Welke prioriteit wil u tot slot nog naar voren schuiven? Moyersoen: “We merken dat het niet voor iedereen duidelijk is dat de gedragsregels voor medewerkers van alle entiteiten binnen de groep Antwerpen gelden. We vinden het een topprioriteit om de integriteitsgedachte beter te verspreiden en er alle medewerkers binnen de groep Antwerpen mee vertrouwd te maken.”
De stad neemt de aanbevelingen van het Bureau voor Integriteit ter harte en onderneemt in het najaar van 2016 concrete acties om de stadsmedewerkers te sensibiliseren rond integriteit. Wordt vervolgd…