Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad om na het referendum van 23 juni 2016 de brexit te realiseren. De uitslag kostte toenmalig premier David Cameron zijn job, en zijn opvolgster Theresa May slaagde er ondanks verwoede pogingen niet in het felbevochten brexit-akkoord met de Europese Unie door het Lagerhuis goedgekeurd te krijgen.

Het was pas nadat May op haar beurt plaats had geruimd voor Boris Johnson dat er licht aan het einde van de tunnel kwam. Johnson sleepte een nieuw akkoord uit de brand en kon daar uiteindelijk een meerderheid voor vinden. Hij had daarvoor wel vervroegde verkiezingen nodig die hem een comfortabele meerderheid opleverden. Zijn slogan ‘Get brexit done’ bleek bij de kiezers niet in dovemansoren gevallen te zijn.

Groot feest in Westminster

Vrijdagnacht vierden duizenden brexit-aanhangers de exit van Groot-Brittannië uit de EU voor het Parlement in Londen. De menigte verzamelde zich rond het Palace of Westminster en telde af naar de exit om 23 uur lokale tijd. Toen die een feit was, barstte het applaus los, gingen ballonnen de lucht in en werd er geknuffeld. Ze zongen “God Save the Queen”, waarvan de woorden op een gigantisch scherm geprojecteerd werden, waarna het vuurwerk losbarstte.

“Het is absoluut fantastisch”, zei Karen Ollerton, een 65-jarige gepensioneerde die speciaal uit het noorden van Engeland was afgezakt om mee te vieren. “We kunnen in vrede samenleven en, hoop ik, goede handelsovereenkomsten sluiten”, zei ze.

Premier Boris Johnson vierde de brexit met een receptie in Downing Street. De bijeenkomst voor het Parlement werd georganiseerd door de meest overtuigde Brexiters, geleid door de eurofobe Nigel Ferage, die zijn zetel verloor als lid van het Europees Parlement maar dus toch zijn oude droom in vervulling zag gaan. Voor het publiek prees hij “het belangrijkste moment in de moderne geschiedenis” in het Verenigd Koninkrijk. “We hebben het gedaan”, zei hij. “Democratie heeft gewonnen.”

Begin van de overgangsperiode

Het einde van het Britse EU-lidmaatschap betekent ook het begin van een overgangsperiode. Voor de EU is het Verenigd Koninkrijk nu officieel een derde land, maar het blijft nog tot eind dit jaar lid van de Europese douane-unie en van de Europese eengemaakte markt. Die transitie moet Londen en Brussel de kans geven een akkoord te vinden over hun toekomstige relaties. Ook al waarschuwt de EU dat de timing bijzonder krap is, sluit de regering-Johnson een verlenging van de overgangsperiode al bij voorbaat uit.

Volledige douane- en grenscontoles

Volgens de Engelse krant Daily Telegraph zou de Britse Premier al plannen hebben voor het instellen van volledige douane- en grenscontroles voor goederen uit de Europese Unie naar Groot-Brittannië. Op die manier zou Groot-Brittannië de druk willen opvoeren op Europa in de gesprekken over handelsovereenkomsten na de definitieve afhandeling van de Brexit.

“We zijn van plan om alle EU-importen volledig te controleren - uitvoeraangiften, veiligheidsverklaringen, diergezondheidscontroles en alle supermarktgoederen om door de grensinspectieposten te gaan”, aldus een hooggeplaatste overheidsbron in de krant.

“40.000 jobs in België op het spel”

Niet alleen voor het Verenigd Koninkrijk heeft de Brexit gevolgen. “We hebben verschillende brexitstudies doorgelicht. En ze wijzen allemaal op een vertraging van onze economie en een doortastende vorm van werkloosheid”, zegt Graaf Paul Buysse, die een taskforce leidde die Belgische bedrijven moest voorbereiden op de Brexit. “We schatten dat er meer dan 40.000 jobs verloren zullen gaan.”

Vooral voor Vlaanderen zijn de voorspellingen somber. Worst-case studies voorzien al dat bij een vertrek zonder akkoord - mogelijk als de handelsgesprekken niets opleveren - tienduizenden banen verloren gaan. Daartegenover staat wel dat er jobs kunnen bij komen, bijvoorbeeld van multinationals die vestigingen vanuit het VK naar hier verhuizen.

De zwaarste klappen vallen volgens Buysse in West-Vlaanderen. “Hoewel goed voorbereid, kunnen grote bedrijven - vooral actief in de textiel- en de machinecomponentenindustrie- in de problemen komen. Ik denk ook aan autofabrikanten en toeleveringsbedrijven, zoals de Volvo-vestiging in Gent.Hun wagens en onderdelen werden altijd ‘just in time’ verscheept naar het VK, zodat ze geen voorraden moesten aanleggen. Nu dreigt dat niet meer zo vlot te gaan en verloren tijd kost geld.”