Mischa Bludts
Vandaag om 06:30 door Mischa Bludts
In het Nederlandse Helmond opent dinsdag een overzichtstentoonstelling rond Lucas Gassel. De naam zal u niks zeggen want deze schilder, die in de buurt van het Noord-Brabantse stadje werd geboren, is een beetje in de vergetelheid gesukkeld. Nochtans was hij in de 16de eeuw een echte beroemdheid, die in één adem met onder meer Pieter Bruegel de Oude werd vernoemd.
Er zijn twee redenen waarom Lucas Gassel tegenwoordig onder de publieke radar vertoeft. Ten eerste is over zijn levensloop weinig bekend. Hij overleed op een gezegende leeftijd in Brussel, maar waar (en wanneer) hij precies werd geboren en waar hij bij leven en welzijn zoal vertoefde, is een mysterie.
Bovendien zijn er amper vijftien schilderijen van hem –gesigneerd en gedateerd– bekend, al worden er heel wat andere werken aan hem toegewezen en maakte hij veel etsen en ontwerpen voor gravures.
Lucas Gassel stond vooral bekend als landschapsschilder, hij vond het genre zo’n beetje eigenhandig uit. Hij was ook erg goed in het schilderen van gebouwen, al was de Vlaamse auteur Karel van Mander in zijn beroemde Schilderboeck niet bepaald onder de indruk van zijn talent wat het afbeelden van mensen betreft. Hij was wel een “vriendelijck man en een soet prater”.
Maar goed, op naar Antwerpen. Dat moet Gassel ook hebben gedacht: zodra hij een gelegenheid zag, verkaste hij van Helmond naar de stad, die toen deel uitmaakte van het hertogdom Brabant. Of toch waarschijnlijk. Want al wordt hij in een officieel document in het stadsarchief vermeld, voor de rest is er geen concreet bewijs van zijn verblijf alhier. Maar de kans is groot – als schilder waren er heel wat meer mogelijkheden in het Antwerpen dat net aan zijn Gouden Eeuw was begonnen dan in een slaperig stadje in Noord-Brabant.
Later trok hij naar Brussel, waar het Habsburgse hof gevestigd was en dat dus commercieel potentieel had. Maar het was een Antwerpse uitgever die ervoor zorgde dat Lucas Gassel een plekje in de artistieke annalen kreeg. Hieronymus Cock (1518-1570) was niet alleen een schilder, hij publiceerde ook prenten van concullega’s zoals Bruegel. Hij was een fan van de landschappen en van Lucas Gassel en bestelde verschillende etsen bij de kunstenaar. Zo werd Gassel een heus 16de-eeuws popcioon.
Het is dan ook geen wonder dat de tentoonstelling leenwerken uit onder meer Metropolitan Museum of Art, het Louvre en natuurlijk ons eigen Koninklijk Museum voor Schone Kunsten omvat.
Nooit gedacht dat ik het ooit zou zeggen, maar bij deze: op naar Helmond!
Foto: collectie brabantOverlijdens in Antwerpen.
Met de medewerking van