De Ronde van Vlaanderen is de vrucht van de droom van de journalist Karel Van Wijnendaele uit Torhout en de visie van de ondernemer Léon Van den Haute uit Hemiksem. Samen brachten ze in 1912 de sportkrant ‘Sportwereld’ op de markt. De Ronde van Vlaanderen werd in het leven geroepen als promotioneel vehikel voor hun blad. De eerste Ronde werd gereden op zondag 25 mei 1913.

“Sportwereld is vast en zeker iets verschuldigd aan ons Vlaamsche volk, met zijne schaar knappe beroepsrijders. Wij hebben gemeend niets beters te kunnen doen dan een groote baankoers in te richten, leidende rond Vlaanderen.“ Uit: Sportwereld van 17 februari 1913.

Vlaanderen, begin 20 ste eeuw

Rond de vorige eeuwwisseling zoekt Vlaanderen een eigen identiteit. De bevolking is verarmd en grotendeels analfabeet. Gezinnen met 7 of meer kinderen zijn geen uitzondering. Thuisarbeid op het platteland wordt geruild voor onderbetaalde jobs in ongezonde fabrieken in en om de steden. Er groeit sociale onvrede, de drang tot zelfbeschikking kiemt.

Toch is de wereld in beweging. Het is de tijd van de grote uitvindingen: elektriciteit, de telefoon, de motor, de auto, het vliegtuig … de ontdekking van zwart Afrika, de verovering van de Noord- en Zuidpool. Ook ons land kan niet anders dan vooruit kijken. In 1914 wordt de leerplicht voor jongens én meisjes tot 14 jaar ingevoerd.

Sport doet zijn intrede – met de moderne Olympische Spelen, het voetbal … - en de fiets wordt razend populair. Niet enkel groeit de ‘vélocipède’ uit tot populair transportmiddel - In 1908 bezitten al 5 op 100 landgenoten een rijwiel - de tweewieler is ook bron van vermaak en competitie. Overal te lande schieten velodrooms als paddestoelen uit de grond en ook het koersen op de weg krijgt vorm, o.m. met Luik-Bastenaken-Luik (1892), Parijs-Roubaix (1896), Tour de France (1903), Scheldeprijs (1907), Koolskamp Koers (1908) … De wielersport is heel snel een vaste waarde.

Coureurs worden helden

Koers verovert Vlaanderen. Coureurs die winnen kunnen al snel van het prijzengeld leven. Tot verbazing van notabelen en clerus. Op de kansel wordt gepreekt tegen het duivelse sportvertier op zondag. Het mag niet baten.

Cyriel Van Hauwaert is de eerste wielerheld. Hij is de eerste Belg die een Tourrit wint in 1909, nadat hij in 1907 al Bordeaux-Parijs en in 1908 Milaan-Sanremo én Parijs-Roubaix op zijn naam had geschreven. Met zijn zege in Roubaix verdient ‘Leeuw van Vlaanderen’ Cyriel 400 frank. Voor dit bedrag moet een arbeider een half jaar werken.

Gevestigde kranten hebben geen oog voor het volkse koersgebeuren . Dit is het sein voor pientere drukkers om zelf sportkrantje uit te geven. Ze tellen vier pagina’s, verschijnen enkele keren per week en bedienen een eigen regio: Onze Kampioenen, Het Sportblad, Sportbode …

Het hek is helemaal van de dam als ‘arme  borstelmaker’ Odiel Defraeye uit Rumbeke als eerste Belg de Tour de France wint in de zomer van 1912. Met zijn zege verdient Odiel … 20.000 goudfranken. Een fortuin! Daar wordt over gesproken!

Léon en Karel

In die wereld groeien Karel Steyaert (°1882) en Léon Van den Haute (°1887) op. Leon is de jongste zoon van een notaris uit Hemiksem en loopt school in Brussel. Karel groeit op in armoede, op een klein erf vlakbij het kasteel van Wijnendaele nabij Torhout. Léon en Karel zijn razend ambitieus. Geprikkeld en geboeid door de ontluikende sportjournalistiek én door de koers. Met een hart voor Vlaanderen.

Als jonge wielerjournalist schrijft Steyaert voor het Izegemse weekblad Sportvriend. Hij signeert zijn stukken als Karel Van Wijnendaele . Zijn faam groeit. Hij is er bij als Van Hauwaert in Roubaix wint, komt aan huis bij de sterkste renners en neemt mee het initiatief om in Torhout een velodroom te bouwen.

Ook Van den Haute stort zich op de wielerjournalistiek , wordt in 1909 de Brusselse correspondent voor Sportvriend en organiseert er wedstrijden op de velodroom. Zo leert hij Van Wijnendaele kennen. Hij is timide maar heeft een neus voor zaken.

Karel en Léon worden kompanen voor het leven. Als Defraeye in 1912 de Tour wint, grijpen ze met beide handen de kans van hun leven. Ze lanceren op vrijdag 13 september 1912 hun eigen ‘Sportwereld’. Het was de eerste ‘nationale’ sportkrant. Het werd een voltreffer.

Heeren, vertrekt!

In het voorjaar van 1913 broedden de twee op een promotiestunt. Naar het voorbeeld van de Franse sportkrant L’Auto die in 1903 de Tour tot leven had gewekt, creëren ze een heuse wielerkoers rondom Vlaanderen. Waarbij ze de buitengrenzen van de provincies West- en Oost-Vlaanderen opzochten. Dat was voor hen het échte Vlaanderen.

De eerste Ronde werd verreden op zondag 25 mei 1913. Ze tekenden een parcours uit in de geest van de tijd met een monsterafstand van 324 km over steenwegen. Het parcours werd gedragen door veel symboliek. Het werd uitgetekend vanuit Gent en trok langs de historische fiere Vlaamse steden als Sint-Niklaas, Aalst, Oudenaarde, Kortrijk, Ieper, Oostende, Brugge, Roeselare … en terug naar Gent.

Karel stuurt 37 ‘baanduivels’ op pad met de historische woorden: “Heeren, Vertrekt!“ Pol Deman wint en doet er meer dan 12 uren. Hij haalt een hels gemiddelde van bijna 27 km per uur. Met een stalen fiets van 18 kg en zonder versnellingen. Er finishen 10 moedige overlevers.

Succes vanaf de jaren 20

Aanvankelijk was de Ronde een mager beestje. Er was weinig animo en er dreigde een tekort aan prijzengeld. Pas na de Eerste Wereldoorlog groeide de populariteit. Vanaf toen ging het snel. Als Jan Mertens (in 1928) en Jef Dervaes (in 1929) de klassieker op hun naam schrijven staan al duizenden mensen langs het parcours.

In de jaren 20 lag de afstand een stuk lager dan in de beginjaren en schommelt tussen de 210 en de 262 km. Het parcours blijft de grote Vlaamse steden opzoeken en ook de kust is altijd van de partij. De eerste hellingen duiken op (Tiegemberg en Kwaremont) waardoor het belang van de Vlaamse Ardennen zich begint af te tekenen.

Dat Sportwereld Gent verkoos als startstad is geen toeval. Gent was een bloeiende stad, was in 1913 gastheer van de Wereldtentoonstelling en kon dus steunen op moderne hotels en een nieuw station. Als aankomstplek werd steevast voor een wielerbaan gekozen (Mariakerke, Evergem of Gentbrugge). Makkelijk want daar was wasgelegenheid, een tribune voor de notabelen én kon je toegangsgeld vragen om de aankomst bij te wonen. Tot de Ronde in 1928 naar Wetteren trok voor de aankomst.

De Ronde vandaag

Op vandaag is de Ronde van Vlaanderen een fenomeen, een ijkpunt in het internationale wielrennen en een feestdag voor Vlaanderen. Er staan 750.000 toeschouwers langs het parcours en de TV-uitzending bereikt 160 miljoen kijkers. De Ronde heeft haar eigen museum in Oudenaarde en fungeert als motor van het fietstoerisme in Vlaanderen.

Geert Vandenbon

Enkele mijlpalen

1913                de eerste Ronde van Vlaanderen, winnaar Pol Deman

1915-1918       geen Ronde omwille van de Eerste Wereldoorlog

1919                winnaar Ritten Vanlerberghe, met grootste voorsprong van 14 minuten

1923                eerste buitenlandse winnaar, de Zwitser Heiri Süter

1928                eerste aankomst in Wetteren, zege van Jan Mertens

1929                winst van Jef Dervaes / oprichting van Het Nieuwsblad

1931                eerste keer meer dan 100 deelnemers, overlijden Léon Van den Haute

1937                het eerste gebruik van het versnellingsapparaat

1939                Sportwereld wordt opgeslorpt door Het Nieuwsblad

1940-1945       wél elk jaar een Ronde van Vlaanderen tijdens WO II

1950                de eerste beklimming van de Muur van Geraardsbergen

1952                zege van Roger Decock, de oudste nog levende winnaar

1957                Fred De Bruyne wint, voor het eerst meer dan 40 km/u

1961                overlijden Karel Van Wijnendaele

1966                geen Ronde op TV wegens staking van de BRT

1962                eerste aankomst in Gentbrugge/Merelbeke

1969                eerste zege van Eddy Merckx (wint ook nog in 1975)

1973                eerste finale met Muur en Bosberg , en eerste aankomst in Meerbeke

1976                eerste start in Sint-Niklaas, eerste keer Koppenberg

1985                heroïsche winst van Eric Vanderaerden

1986                Incident met Jesper Skibby op de Koppenberg

1993                eerste winst Johan Museeuw (wint ook nog in 1995 en 1998)

1994 Gianni Bugno wint met kleinste voorsprong ooit: 7 mm

1998                eerste start in Brugge

2000                millennium-editie, zege van ‘Belfg’ Andrei Tchmil

2001                de snelste Ronde ooit: Bortolami

2002                herontdekking van de Koppenberg

2003                opening van het Centrum Ronde van Vlaanderen

2004                de eerste Ronde van Vlaanderen voor vrouwen

2005-2006       dubbelslag Tom Boonen (wint ook nog in 2012)

2010                intrede van Flanders Classics als organisator, zege Fabian Cancellara

2012                eerste aankomst in Oudenaarde

2013                100 jaar Ronde van Vlaanderen, Fabian Cancellara wint

2016                honderdste editie, Peter Sagan wint

2017                eerste start in Antwerpen