Vanaf deze week in de boekhandel het boek De Liereman van Achilles Cools, kunstenaar en natuurfilosoof. Met dit levensverhaal van De Liereman vertelt de auteur over de zwakheid van de mens, de teloorgang van onze biodiversiteit, klimaatverval, de uitbuiting van dieren, en de dreiging die daardoor op ons afkomt.
De roman is grotendeels gebaseerd op ware gebeurtenissen. Namen, omstandigheden en plaatsen zijn aangepast.
De Liereman verhaalt een universele geschiedenis van onze natuurbescherming en dierenrechten. Hoe deze met veel tegenwerking tot stand kwamen, en verantwoordelijk zijn voor een betere veiligstelling van soorten. Tegelijk ging echter op grote schaal de vernietiging volop door.
In zijn roman neemt Cools stelling tegen de uit de hand gelopen omgang met natuur en dier, en onze onverschillige houding tegenover het andere leven. De verkrachting, misbruik en aftakeling, die afloopt in een nederlaag.
Een dierenindustrie die ziekten veroorzaakt en catastrofes teweegbrengt. Er zijn heel wat parallellen te trekken naar vandaag.
De titel van het boek verwijst overigens zowel naar de naam van het bekende natuurreservaat als van de uitgestorven korhaan, alsook van de getalenteerde danser en dweper. Deze roman gaat over de impact die wij hebben op onze omgeving, hoe wij omgaan met plant en dier, en hoe de natuur zich keert tegen de verkrachtingen.
De Liereman raakt iets primitiefs aan. Daalt af naar de diepere laag die in het dagelijkse leven wordt gemaskeerd, maar in iedereen leeft. De roman speelt zich voor een groot deel af in landschap 'De Liereman'.
Het is tevens ook de geschiedenis van dit landschap. 'Natuur en leven' zijn de hoofdelementen die het verhaal aan elkaar lijmen. Ook al vertoeft de hoofdfiguur niet zijn hele leven in zijn heimat en leidt hij voor een groot deel een tweederangs bestaan in New York en Parijs, toch zit het landschap van zijn jeugd diep in hem.
De hoofdpersoon in De Liereman is een danser die zich een weg baant door een stroom van nieuwe impulsen, die hem terecht doen komen in een wereld die hij niet kent.
Hij bevindt zich aan het begin van de roman in het reservaat waar hij zich dicht bij de wereld voelt, en op zoek gaat naar het raadsel van de icoon van zijn landschap. Urenlang kan hij kijken naar de baltsende korhanen.
Deze gebeurtenis, of vertrekpunt, zo u wilt, is de grote kracht van de roman en de motor van alle gebeurtenissen. Het is geen op drift geraakte jongeling die zichzelf willens en wetens in gevaar brengt, maar een jongen met passie en gedrevenheid die zich staande weet te houden in een wereld die per definitie onbarmhartig is.
Het landschap waarin hij zich bevindt zal steeds een roep zijn om wie hij is.
De korhanen zijn het voorbeeld van wat hij wil worden, een danser, die zich op het podium gooit net zoals deze vogel. Hij slaagt in zijn ambitie, kent ongekende hoogtes, maar valt ook de diepte in. Na rampzalige tegenslagen belandt hij letterlijk in de goot en verliest alles wat hij heeft.
Uit lijfsbehoud probeert hij te ontsnappen aan het noodlot. De rauwe werkelijkheid die hem op plaatsen brengt die hij niet zelf kiest. Telkens raakt hij verloren in het labyrint van een lauwe mensenmaatschappij. Steeds denkt hij terug te keren naar zijn geboorteplaats, naar zijn landschap, zijn paradijs, maar telkens ontbreekt hem de durf. Hij moddert wat aan en ontspoort in een onzeker bestaan.
Hoe vaak hij ook mislukt, voortdurend verplaatst hij zich in de anderen en ziet de dingen vanuit het oogpunt van de ander, vanuit het perspectief van zijn heimat. Wanneer hij al zijn moed bij elkaar raapt vindt hij een paar keren een manier om zich weer verdienstelijk te maken, en bereikt daar ook pieken mee.
Maar deze weerhouden hem ervan om terug te keren naar zijn landschap. Tot hij, intussen op behoorlijke leeftijd, het vonnis krijgt dat zijn leven eindig is. Dan pas keert hij terug, op zoek naar het raadsel, en beleeft er opnieuw een revival.
In al die jaren is er veel veranderd. Van de grote soortenrijkdom blijft weinig over. Alles is in beslag genomen door mens en vee-industrie. Er dreigen catastrofes: isuttu virussen bij merels, mysterieuze sterfte onder vogels, extreme droogtes, landbouwgiffen, uit de hand gelopen dierenexploitatie.
De vee-industrie is een omgekeerde eiwitfabriek. Op elkaar gestapelde dieren zijn een haard voor virussen die ook de mens bedreigen. Reservaat 'De Liereman' ligt als een eiland midden in een verwoest landschap van desolate maïsakkers. Heel even is er hoop. Het reservaat wordt hersteld. Er zijn perspectieven, maar catastrofes liggen op de loer.
Een universele roman over de verbindende kracht van verlies en de onverwachte troost die kleine anekdotes in de natuur kunnen verwezenlijken. Het verkent onze verbondenheid met de plek waar we geboren zijn, waar we vandaan komen, onze wortels. De eindeloze weerbaarheid van de mens, en de verwondering over ons inlevingsvermogen wanneer de andere soort niet langer een vreemde is.
De auteur
Achilles Cools publiceerde reeds een aantal boeken, bij Uitgeverij AtlasContact Amsterdam, waarvan er één 12 herdrukken haalde. Hij is beeldend kunstenaar en natuurfilosoof. Hij had tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Woont en werkt deels in de Belgische Kempen en deels in zijn finca in Extremadura, Spanje.
Achterflap 'De Liereman'
Het verdriet van De Liereman is veel meer dan het verdriet om een landschap, het is het verdriet van een dweper, die met passie in de voetsporen treedt van de korhanen, het vergeten icoon van de heide.
Zijn generatie is verantwoordelijk voor een eerste natuurbescherming. Maar de vernietiging van de biodiversiteit en het klimaatsverval volgen elkaar op. De uitbuiting van dier en natuur vormen een ernstige dreiging die regelrecht op ons afkomt.
Dit is een verhaal over de zwakheid van de mensensoort, over liefde en lijden. Het schetst een indringend beeld van veranderende tijden en het harde gevecht voor het behoud van leven.
Het verkent onze verbondenheid met de plek waar we vandaan komen. Daalt af naar de diepere laag die in het dagelijkse leven wordt gemaskeerd, maar in iedereen leeft. Naast de beklijvende inhoud is het een stilistisch rijke, vaak meeslepende roman over verlies.
De Liereman zou een spiegelbeeld van de hele wereld kunnen zijn, waar natuurverkrachting eindigt in catastrofes.
(Pocket 323 pagina's)- € 15
Over eerder werk:
Prachtig is deze stilist, een feest om te lezen. - NRC Handelsblad
Cools schrijft met passie en liefde voor wat om hem heen gebeurt. - Trouw
Hij weet niet alleen veel, hij kan er ook beeldend over schrijven. - De Volkskrant