Als we de vermijdbare sterfte willen terugdringen, de bevolking meer levenskwaliteit willen bezorgen en ons zorgsysteem betaalbaar willen houden, moeten we heel snel veel meer aandacht en geld besteden aan preventieve gezondheidszorg.
Dat vinden meer dan 40 organisaties en de 500 burgers die het charter van het pas opgericht Preventieplatform al ondertekenden.
Nu het Covid-stof hopelijk even gaat liggen, wordt almaar duidelijker waarom dit broodnodig is.
Een derde van de mensen in ons land sterft veel te vroeg. Dit als gevolg van een ongezonde leefstijl en ongezonde leefomgeving: roken, ongezonde voeding, fysieke inactiviteit, alcoholgebruik en luchtverontreiniging.
Belgen zijn gemiddeld ook veel te vroeg ongezond in vergelijking met andere landen.
In Zweden, een land met eenzelfde levensstandaard, maar met een sterke investering in een gezondere omgeving en preventieve zorg, mag de bevolking 72 tot 74 jaren in gezonde toestand verwachten. In België mogen de inwoners maar 62 tot 64 gezonde jaren verwachten (cijfers 2019). Dit gaat gepaard met veel leed en kosten.
Preventieplatform
Voortbouwend op een intersectorale nationale oproep van oktober 2019 richtten een 15-tal geëngageerde mensen in mei 2021 een Preventieplatform op. Het advies aan de GEMS om gezonde leefstijl te erkennen als extra corona-maatregel, bovenop het vaccin en andere voorzorgs- en beschermingsmaatregelen, was hun eerste wapenfeit.
Hun oproep aan burgers, het middenveld en beroepsorganisaties om zich achter het platform scharen, werd gehoord. En hoe?! Bijna 500 burgers, experten en organisaties over sectoren heen sprongen de jongste weken mee op de kar door het charter van het Preventieplatform te ondertekenen.
Door krachten te bundelen, willen ze allen constructief bijdragen aan een sterk preventief gezondheidsbeleid voor ons land, voor al onze burgers. En dit in nauwe afstemming met de deelstaten en de federale regering.
Wie ondertekent?
Onder meer de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de Vlaamse Lokale Gezondheidsoverleggen (Logo's), het Vlaams Instituut Gezond Leven, het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL), CAW, het Vlaams Apothekersnetwerk (VAN), het Christelijk- (CM), Onafhankelijk- (OZ) en Neutraal Ziekenfonds (NZ), de Vlaamse vereniging voor Ruimte en Planning (VRP), Fietsberaad, Natuurpunt, het Vrij CLB Netwerk, Thomas More hogeschool, Domus Medica, het Vlaams Apothekersnetwerk, Kom op tegen Kanker, Stop Darmkanker, Mensura, Idewe, e.a.
Ze nemen samen de handschoen op. Samen met een rijke mix aan burgers en experten- van Pascale Naessens, Koen Naert tot Pedro Brugada en Dr. Servaas Bingé - zullen zij de komende jaren pleiten voor meer aandacht en investeringen in preventie.
Het doel is om dit thema hoog op de politieke & maatschappelijke agenda te plaatsen en te houden. Zo willen we komen tot een doeltreffend preventief gezondheidsbeleid in ons land.
Ze ondertekenden dit charter plechtig vanmiddag in Vorselaar tijdens een gezonde openluchtsessie.
Dat gebeurde vanmorgen in aanwezigheid van o.a. van Jan Bertels kabinetschef van de federale minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (zie video) Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke, en van Gouverneur Cathy Berx.
Het Preventieplatform wil een gesprekspartner van het beleid zijn, dat de bevoegde overheden en ministers ondersteuning geeft bij het uittekenen van hun gezondheidsbeleid met een sterke preventieve klemtoon.
Enkele citaten
"Als we niet dringend meer inzetten op preventie, dan dreigt ons zorgsysteem onderuit te gaan en zal het onbetaalbaar worden. Het moet gaan over de preventie van ziektes en het gezond houden van mensen.", aldus Margot Cloet (Zorgnet-Icuro).
"We geven miljarden uit om mensen te behandelen voor kwalen die het gevolg zijn van ongezonde omgevingen en gewoonten, maar er is nauwelijks geld om die aandoeningen te voorkomen en die ongezonde factoren te bestrijden", dixit Guy Tegenbos (journalist).
"We roepen alle sectoren én alle overheden op om van het creëren van gezonde leefomgevingen een centraal aandachtspunt te maken. Een samenleving die mensen minder blootstelt aan vervuilende stoffen én helpt om gezonde keuzes te maken, i.c. meer bewegen, niet roken, minder alcohol nuttigen, sneller grijpen naar gezonde voeding, .... Ook de blootstelling aan armoede, ongelijkheid en racisme valt hieronder, evenals de klimaatopwarming binnen het One Health principe, vult Dr. Wouter Arrazola de Oñate aan.
Enkele confronterende cijfers
- Meer dan 1/3 van de overlijdens in 2019 viel vroegtijdig en dat kan toegeschreven worden aan een ongezonde leefstijl en – leefomgeving, d.i. roken, ongezonde voeding, fysieke inactiviteit, alcoholgebruik & luchtverontreiniging:
o Roken: 20.000 doden per jaar. o Ongezonde voeding: 13.000 doden per jaar. o Overmatig alcoholgebruik: 7.000 doden per jaar. o Luchtverontreiniging (PM2,5): 3.800 doden per jaar. o Fysieke inactiviteit: 2.500 doden per jaar.
- Het aantal gezonde levensjaren dat burgers in ons land mogen verwachten, bedraagt 64 jaar versus 74 jaar in Zweden -> er is in ons land een groot potentieel om meer levenskwaliteit te genereren. - Een gezonde leefstijl kan 80% van de hart- en vaatziekten & diabetes type 2, en 40% van alle kankers en toekomstige dementie voorkomen.
- Een ongezonde leefstijl en –leefomgeving zorgen in België voor een welvaartsverlies geschat op een economische kost van tientallen miljarden per jaar: o Problematisch alcoholgebruik: 9 miljard per jaar. o Tabak: 13 miljard per jaar. o Luchtvervuiling: 17 miljard per jaar.
- Sociale ongelijkheid zorgt voor grote gezondheidsverschillen. o 87% v.d. volwassenen met hogere inkomens verklaart in goede gezondheid te verkeren t.o.v. 59% v.d. volwassenen met lagere inkomens. o 16% v.d. volwassenen met hogere inkomens heeft een chronische aandoening t.o.v. 39% v.d. volwassenen met lagere inkomens.
- Reeds bestaande, te voorkomen leefstijlaandoeningen (diabetes type 2, hypertensie, obesitas, stress, ...) maakt onze samenleving extra kwetsbaar voor pandemieën.
COVID-19 hakt stevig in op onze fysieke, sociale & mentale gezondheid en heeft de gezondheidsongelijkheid verder vergroot, cfr. COVID-19-gezondheidsenquêtes Sciensano, bvb.: o Prevalentie van angst- en depressieve stoornis lag, in het bijzonder bij jongvolwassenen, nog nooit zo hoog. o Liefst 28% van de volwassenen gaf aan zich ernstig eenzaam te voelen. o 29% van de volwassenen gaf aan dat de crisis een negatieve impact had op hun voedingsgewoonten, 39% op hun lichaamsgewicht en 46% (!) op hun lichaamsbeweging.
- Amper 1,6% van het gezondheidsbudget gaat naar preventie (EU-gemiddelde: 2,9%). In plaats van 'zorgen voor zieke mensen' gaan we naar 'zorgen dat mensen niet ziek worden'. Streefdoel is 5%.
Een greep uit de meer dan 465 ondertekenaars
Organisaties:
• Vlaamse Logo's, Vlaams Instituut Gezond Leven, Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD), Eetexpert, Diabetesliga, Centrum voor Kankeropsporing, Stop Darmkanker, Kom op tegen Kanker, Vlaamse Vereniging Respiratoire Gezondheid en Tuberculose (VRGT), Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW)
• Zorgnet-Icuro, Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk (VLOZO), Vlaams Instituut Voor de Eerste Lijn (VIVEL), Axxon, Christelijke Mutualiteiten, Liberale Mutualiteiten, Onafhankelijke Ziekenfondsen, Neutrale Ziekenfondsen, Vlaams Apothekersnetwerk, Vlaamse Beroepsvereniging van Diëtisten, Vlaamse vereniging van Klinisch Psychologen, Mensura, Idewe, Domus Medica, Geneeskunde voor het Volk, ziekenhuizen en eerstelijnspraktijken, Verslavingskoepel Kempen, ...
• Vlaamse vereniging voor Ruimte en Planning (VRP), Fietsberaad vzw, Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG), Natuurpunt, Vrij CLB Netwerk, Thomas More Hogeschool Individuen:
• Wouter Arrazola de Oñate, Margot Cloet, Prof. Guy T'Sjoen, Prof. Guido Van Hal, Prof. Hilde Bastiaens, Prof. Benedicte Deforche, Prof. Lieven Annemans, Jens Aerts, Kurt Annendijck, Michaël Sels (UZA), Hella Van Laer, Guy Tegenbos, Elke Geraerts, burgemeester Lieven Janssens en Ben Van Duppen
• Gouverneur Cathy Berx (zie video) • Prof. Hendrik Cammu, Prof. Dirk Devroey, Dr. Stijn Geysenbergh, Dr. Servaas Bingé, cardioloog Pedro Brugada • Pascale Naessens, Koen Naert, ...
Waarom in Vorselaar?
De kleine gemeente Vorselaar en het samenwerkingsverband Neteland, waarin het samenwerkt met de omliggende gemeenten, is een voorbeeld van het toenemend aantal lokale besturen dat de jongste tijd erg inzet op een lokaal preventief gezondheidsbeleid.
Na afloop van de officiële ondertekening van het charter volgde nog een gezondheidswandeling, waarin je kon kennismaken met verschillende aspecten van preventieve gezondheidszorg, conform een integrale Health in all Policies-benadering. Vid & foto's Johan Temmerman / en foto's Adrie de Kok / NNieuws.