Antwerpen staat wereldwijd bekend als het grootste en belangrijkste handelscentrum voor diamant. Wat maakt Antwerpen zo uniek? Wat zijn de grootste troeven die de stad als diamantcentrum kan voorleggen? En wat gezegd van de andere diamantcentra in de wereld? We vroegen het aan professor Koen Vandenbempt, hoogleraar strategie en eminent kenner van de diamantindustrie.
Professor Vandenbempt is verbonden aan de Universiteit Antwerpen en de Antwerp Management School. Als bestuurder bij het Antwerp World Diamond Centre en gastprofessor aan universiteiten in India, Rusland en de Verenigde Staten is hij uitstekend geplaatst om de concurrentiepositie van Antwerpen als diamantcentrum in te schatten.
“Ik denk dat de positie van Antwerpen in de wereldwijde diamantindustrie sterker is dan ze ooit is geweest”, zegt professor Vandenbempt. “Als het gaat om de handel in ruwe diamant, blijft Antwerpen met voorsprong het belangrijkste centrum ter wereld. De handel in ruwe diamant is hier de laatste jaren nog verder toegenomen. Als er wereldwijd honderd diamanten worden ontgonnen, passeren er tachtig minstens één keer in Antwerpen. Dat is een dominante positie.”
Die sterke positie heeft onder meer te maken met het complexe verkoopproces. Professor Vandenbempt: “De markt voor ruwe diamant is nog altijd een fysieke markt. Elke diamant is uniek. Je moet het product zien om te weten wat je koopt of verkoopt. Om dat mogelijk te maken, heb je een actieve markt nodig. En die heb je in Antwerpen. Nergens anders ter wereld vind je zo’n grote en liquide markt voor ruwe diamant.”
In Antwerpen vindt elk aanbod een koper. Professor Vandenbempt: “Die markt is een enorme troef. Grote mining companies als Alrosa en De Beers zijn de machtigste spelers in de keten. Zij bepalen wat de groothandels bij hen kunnen kopen. Als je een partij ruwe diamant koopt, zitten daar altijd diamanten bij die je zelf niet kan gebruiken. Die moet je kunnen doorverkopen, en dat gaat in Antwerpen een stuk vlotter dan elders.”
Waar staat Antwerpen als handelscentrum voor geslepen diamanten? Professor Vandenbempt: “Die markt is de laatste jaren wat veranderd. Je hebt in Antwerpen nog steeds een grote handel in geslepen diamanten, maar het belang daarvan is licht afgenomen. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat het slijpen van diamanten in Antwerpen sterk is teruggelopen. Slijpen is bij ons ontzettend veel duurder dan in India, waar nu al 90% van alle diamanten wordt geslepen.”
Toch komt een deel van de in India geslepen diamanten terug naar Antwerpen om hier verhandeld te worden. Professor Vandenbempt: “Je hebt hier veel diamantfirma’s met tal van klanten in de Zwitserse horlogeindustrie, of in markten als Italië en de Verenigde Staten. De grootste diamantbedrijven ter wereld zijn nog altijd in Antwerpen gevestigd. Je hebt hier ook bedrijven die zowel in ruwe als in geslepen diamanten actief zijn. Dat geeft een gezonde trafiek, ook in geslepen diamanten.”
Wie de sector kent, weet dat centra als Dubai en Mumbai wereldwijd aan belang hebben gewonnen. Vormen zij een bedreiging voor de positie van Antwerpen? Professor Vandenbempt: “Mumbai is niet echt een handelscentrum, maar een eindstation. Het is een belangrijk centrum voor geslepen diamanten, veel minder voor ruwe diamanten. Die blijven grotendeels in India om daar verwerkt te worden.”
Ook Dubai zal Antwerpen niet gauw naar de kroon steken. Professor Vandenbempt: “Dubai is een belangrijk centrum geworden vanwege de belastingvoordelen die je er krijgt. Maar dat gaat niet ten koste van Antwerpen. Er is gewoon een traject bijgekomen: een deel van de diamanten gaat eerst naar Dubai om daar verhandeld te worden en keert dan terug naar Antwerpen. Ik verwacht ook dat de introductie van de carat tax een aantal firma’s uit Dubai weer naar Antwerpen zal halen.”
Naast Mumbai en Dubai zijn ook Israel en New York als vanouds belangrijke, maar kleinere diamantcentra. In het Verre Oosten krijgt Hong Kong concurrentie van Singapore. Professor Vandenbempt: “Ook daar gaat het vrijwel uitsluitend om geslepen diamanten. Azië is een belangrijke afzetmarkt voor geslepen diamanten. Of Singapore de positie van Hong Kong kan bedreigen, valt nog te bezien.”
Welke actuele trends hebben hun invloed op de diamantindustrie? Professor Vandenbempt: “De industrie kampt wereldwijd met het probleem van de financiering. In tegenstelling tot goud of ruwe olie heb je geen marktprijs voor ruwe diamant. Dat verhoogt het risico voor de banken. Veel banken stellen zich terughoudend op tegenover de diamantindustrie. Die experimenteert nu met blockchaintechnologie om transacties transparanter te maken. Zo krijg je meer vertrouwen van de financiële wereld.”
Een andere evolutie die de industrie zorgen baart, is de opkomst van synthetische stenen. Professor Vandenbempt: “Dat is een mogelijke bedreiging voor de industrie. Wereldwijd zie je het probleem van de undisclosed synthetics: in een lab gemaakte stenen die verkocht worden als echte diamanten. Soms worden synthetische stenen en natuurlijke diamanten door malafide verkopers in één partij gemengd. Transparantie en controle zijn van het grootste belang om dat soort praktijken tegen te gaan. Gelukkig staat Antwerpen op dat vlak heel sterk.”
Antwerpen is niet voor niets het belangrijkste diamantcentrum ter wereld. Wat is bepalend voor blijvend succes? Professor Vandenbempt: “Wat vooral speelt, is dat Antwerpen als handelscentrum kritische massa biedt. Heel het ecosysteem is hier aanwezig: banken, verzekeringen, koerierdiensten, beveiliging, alles is afgestemd op de diamantsector. Maar de grootste troef blijft de markt. Antwerpen heeft de grootste populatie van kopers ter wereld.”
Een andere troef van Antwerpen is de aandacht voor compliance. Professor Vandenbempt: “Antwerpen is daarin de pionier bij uitstek. Dat geeft vertrouwen, en het is ook bepalend voor het uitstekende imago dat Antwerpen als diamantcentrum in het buitenland heeft. Bovendien heb je hier een multiculturele omgeving waarin je vlot zaken kan doen. Ik denk dat Antwerpen alle troeven in handen heeft om een leidende rol te blijven spelen.”