Vandaag om 03:00 door Mischa Bludts
Foto: RR
De Vlaamse Esperantobond verhuist volgende week naar een nieuw hoofdkwartier in de Antwerpse Lange Beeldekensstraat. De vereniging wil Esperanto, de bekendste ‘kunsttaal’ ter wereld, promoten en organiseert verschillende activiteiten. Van praatcafés tot vegetarische kookworkshops. Ze heeft daarnaast ook een eigen uitgeverij.
Wereldwijd zijn er 6.912 talen, waarvan 239 in Europa. Esperanto (wat betekent: ‘iemand die hoopt’) is er daar een van. Niet het resultaat van een eeuwenlange evolutie, maar wel een uitvinding van de Poolse oogarts Lejzer Zamenhof.
“Polen maakte eind 19de eeuw deel uit van het Russische keizerrijk en er waren heel wat conflicten tussen de verschillende bevolkingsgroepen, die Yiddish, Pools, Russisch of Duits spraken”, legt Yves Nevelsteen, sinds zijn vijftiende een overtuigd esperantist en lesgever, uit.
Secretaris van de Vlaamse Esperantobond Nicky Janssen beaamt: “Toen Zamenhof in Bialystok in het middelbaar zat, kreeg zijn klas van de leraar de opdracht om iets te bedenken wat die spanningen zou kunnen wegnemen. Zijn oplossing was simpel: een gemeenschappelijke taal.”
Een mogelijk ietwat utopisch, maar zeker lovenswaardig idee. Helaas vond vaderlief dat zijn studies belangrijker waren en pas in 1887 publiceerde hij zijn eerste werk.
150 uur
Zamenhof gaf daarmee de aanzet tot een universele en neutrale taal die bovendien makkelijk te leren was. Dat bleek onder meer in een onderzoek bij Franse scholieren. Die hadden 1.500 uur nodig om Engels te leren, terwijl 150 uur volstond om evenveel kennis van Esperanto te verwerven. Een bijkomend voordeel is dat je, volgens studies in onder andere Kroatië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, daarna makkelijker een andere taal kan aanleren.
Nevelsteen: “Zo krijg je ook meer zelfvertrouwen, zeker als je geen taalkundige held bent. Esperanto leer je heel snel en voor je het weet, begin je zelfs in de taal te denken. Die klik is cruciaal.”
De 16-jarige zoon van Nevelsteen “haat Frans” en ziet de voordelen van Esperanto, al wil hij het zelf niet spreken. “Hij begrijpt het wel hoor, maar je weet hoe dat gaat met tieners: ofwel zijn ze helemaal mee, ofwel zijn ze contrair. Maar hij weet nu wel dat het leren van taal ook plezierig kan zijn. Esperanto is een investering die op korte termijn opbrengt.”
Janssen: “Ik heb vijf kinderen, maar alleen de jongste spreekt Esperanto en heeft zelfs lesgegeven.”
Hoe komt een mens eigenlijk tot Esperanto? “In mijn jonge jaren was ik niet zo goed in talen, maar ik wilde toch door Europa reizen en met mensen praten”, zegt Nevelsteen. “Met Spaans kan je alleen in Spanje terecht en als je het jaar daarop naar Italië wil, moet je Italiaans leren. Toen ontdekte ik Esperanto, een soort vereenvoudigd Latijn zonder lastige naamvallen en grammatica. Je kan het vergelijken met een blokkendoos, waar je met de verschillende stukken kan bouwen. Een heel eenvoudige taal dus, waardoor je al gauw kan focussen op de communicatie zelf. Wat later ging ik naar een bijeenkomst in Duitsland met honderden jongeren uit 28 landen die allemaal moeiteloos met elkaar konden praten, ongeacht hun moedertaal. Dat vond ik heel indrukwekkend.”
“Veertig jaar geleden heb ik bij een vriend een Esperanto-woordenboekje gevonden. Inmiddels ben ik met die vriend getrouwd en is hij de voorzitter,” lacht Nicky Janssen. “Destijds wisten we amper wat Esperanto was. We dachten dat het uitgestorven was en twintig jaar lang heb ik daar niet meer aan gedacht. Toen vroeg de vereniging me om sprookjes te komen vertellen - mijn hobby - omdat Sinterklaas te laat was en ze de tijd moesten opvullen. En zo kwam ik bij de club terecht. Toen was dat nog in het Nederlands, maar ondertussen kan ik vlot sprookjes in Esperanto vertellen.”
Wat het universele aspect betreft, is er nog een lange weg te gaan. Er zijn wereldwijd maar een duizendtal mensen die Esperanto als eerste taal hebben (van wie zakenman George Soros de bekendste is) en 10.000 mensen spreken het vloeiend. Toch wordt het alsmaar populairder: De overkoepelende organisatie Universal Esperanto Association, waar ook de Vlaamse Esperantobond deel van uitmaakt, heeft leden in liefst honderdtwintig landen en eind 2017 volgde bijna een miljoen mensen een cursus op de taalwebsite Duolingo. In Frankrijk hebben ze zelfs een kasteeltje waar men opleidingen kan volgen. In België zijn er ongeveer 500 mensen die vloeiend Esperanto spreken, van wie velen het ook aan hun kinderen leren.
China
De Verenigde Naties en Unesco zien Esperanto al sinds 1954 als een ‘middel om internationaal begrip te versterken’. Toch wordt het in geen enkel land erkend als officiële taal, al kan men in onder andere Hongarije en China wel erkende opleidingen volgen. Dat laatste land gebruikt het - net zoals het Vaticaan - bovendien ook op zijn eigen website. Nicky Janssen: “Esperanto is kortom van niemand en voor iedereen. Ook in drie Belgische scholen kan je trouwens les in Esperanto volgen.”
Het nieuwe Esperantohuis in de Lange Beeldekensstraat wordt zaterdag 16 juni feestelijk geopend. Nicky Janssen: “Vroeger zaten we op de Frankrijklei en sommige leden van de oude garde vonden de verhuis naar een minder ‘prestigieuze’ locatie niet zo’n goed idee. Maar ik denk dat onze nieuwe stek, in de multiculturele Seefhoek, waar zowat alle talen worden gesproken, net perfect aansluit op wat Zamenhof destijds in gedachten had.”
Esperanto voor beginners:
Hallo, mijn naam is Joske Vermeulen
Saluton, mi nomigas (mia nomo estas) Joske Vermeulen
Ik woon in Antwerpen
Mi logas en Antverpeno
Waar is het station?
Kie estas la stacidomo?
De rekening, alsjeblieft
La konto, bonvolu.
Waar vind ik de beste frieten?
Kien mi trovos la plej bonajn terpomfingrojn (fritojn)
Met de medewerking van