NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg heeft de voorbije maand geen gelegenheid onbenut gelaten om op die ene nagel te hameren: alle lidstaten die geen 2% van hun binnenlands product uitgeven aan defensie, moeten dringend die afspraak nakomen. Het te lage defensiebudget van de lidstaten is een oud zeer binnen de NAVO, maar sinds de aanstelling van Donald Trump begin 2017 is het wel menens geworden voor landen zoals België, die zich tot voor kort nauwelijks iets aantrokken van de kritiek van de Amerikanen. België geeft momenteel 0,9% van zijn BNP uit aan defensie en is een van de slechtste leerlingen van de klas. “We hebben de dalende trend stopgezet”, zegt premier Charles Michel. “Het is de bedoeling om te evolueren naar 1,3%.”

Dat is niet het percentage dat Trump wil horen. Hij is het kotsbeu “dat de Amerikaanse belastingbetaler moet opdraaien voor de Europese freeriders”. Toch zijn er ook vandaag weinig ‘freeriders’ die zich zullen schikken naar de eisen van de VS en dus van het bondgenootschap. De Duitse bondskanselier Angela Merkel wijst erop dat de werkelijke sterkte van een leger niet alleen afhangt van de jaarlijkse uitgaven, maar ook van wat er in het verleden is uitgebouwd. “Duitsland heeft jarenlang meer uitgegeven dan 2%”, zegt ze. Maar dat geldt natuurlijk nog veel meer voor de Verenigde Staten.

Vrees voor handelsoorlog

Op de agenda van de NAVO-top staan gelukkig ook een paar lichter verteerbare punten. Zo zullen de NAVO en de Europese Unie enkele verklaringen ondertekenen over het versterken van de samenwerking. De toetredingsgesprekken met Macedonië zullen normaal eveneens een ‘go’ krijgen. Maar of dat voldoende zal zijn om van deze top een succes te maken, is de vraag. De grootste zorg voor de Europese leiders is namelijk hoe Donald Trump zich zal gedragen. Gaat hij zijn bondgenoten (een woord dat Trump liever niet te vaak gebruikt) de mantel uitvegen om zich verder te isoleren in zijn “America first”? Of gaat hij enkele goede leerlingen eruit pikken en feliciteren, in de hoop dat hij de Europese landen uit elkaar kan spelen? Europa moet er ook rekening mee houden dat Trump, als die zijn zin niet krijgt, nog meer importheffingen zal invoeren tegen Europese producten. Dat zou een nieuwe stap betekenen richting een handelsoorlog die Trump ook al met China ontketend heeft.

Een breuk tussen Trump en Europa zou slecht nieuws zijn voor de concrete veiligheidsproblemen waarvoor de NAVO in het leven is geroepen. Aan de oost- en zuidgrens van Europa hebben Georgië en Oekraïne al jaren zwaar te lijden onder hun agressieve buur Rusland. Die twee landen hopen dat de NAVO hen op de top extra politieke en militaire steun kan toezeggen. En ook voor de problemen in het Midden-Oosten, “voedingsbodem voor terroristische organisaties”, aldus premier Michel, is het broodnodig dat de Verenigde Staten en de rest van de NAVO de violen gelijkstemmen.