De portiek en het tuinpaviljoen zijn de enige twee originele overblijfselen uit de woning van Rubens en vormen bovendien zeldzame sporen van de meester als architect. Deze 400 jaar oude elementen zijn opnieuw aan restauratie toe.
Een nieuw een interactief belevingscentrum moet de ervaring van de bezoekers op een hoger peil brengen. Zo kunnen bezoekers in het leven van Peter Paul Rubens stappen en ontdekken welke sporen de kunstenaar naliet in zijn eigen huis, in de stad en de wereld.
In 1610 koopt Rubens een huis met grond aan de Wapper in Antwerpen. Hij schetst zelf de plannen voor een uitbreiding die aan alle wensen voldoet van de artiest, zakenman, familieman en kunstverzamelaar die hij is. Het oorspronkelijke woonhuis in traditionele bak- en kalkzandsteenstijl breidt hij uit met een halfrond overkoepeld beeldenmuseum en een schildersatelier in de stijl van een Italiaans palazzo. Een indrukwekkende portiek verbindt het bestaande woonhuis met het nieuwe atelier en biedt een mooie doorkijk naar de tuin met gloednieuw tuinpaviljoen. Vermoedelijk bleef de woning van Rubens onaangeroerd tot midden achttiende eeuw. Daarna werd het pand grondig verbouwd. De stad Antwerpen kan het pand aankopen in 1937 en laat het restaureren en reconstrueren. In 1946 opent het Rubenshuis als museum. Van Rubens’ ontwerp zijn twee originele onderdelen bewaard gebleven: de portiek, die de imposante doorgang naar de tuin vormt, en het tuinpaviljoen, de eyecatcher achter in de tuin.
In september 2017 start de conservatie-restauratie van de tuinportiek en het tuinpaviljoen in het Rubenshuis. De werken hebben een zichtbare impact op de site, maar het museum blijft gedurende de werfperiode gewoon open.
De Rubenssite huisvest twee belangrijke instituten: enerzijds het Rubenianum als hoog aangeschreven internationaal onderzoekscentrum en referentiebibliotheek rond Rubens en zijn tijdgenoten, en anderzijds het Museum Rubenshuis waar Rubens’ oeuvre tentoongesteld is. Deze site krijgt in de toekomst een nieuw onthaal met balie, vestiaire en shop en een interactief belevingscentrum, het Rubens Experience Center.
De Stad Antwerpen en de Vlaamse Overheid - Agentschap Onroerend Erfgoed realiseren de restauratie van het portiek en het tuinpaviljoen samen met het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Monument Vandekerckhove NV, THV Cools-De Vlieger- Lapis Arte, EVEKA bvba, Ney+P, Studiebureau L. De Clercq en MAAT_WERK architecten bvba.
De Vlaamse Bouwmeester organiseerde een Open Oproep om een visie te ontwikkelen voor het kunstenaarshuis van de wereldvermaarde schilder. Het architectenbureau Robbrecht en Daem heeft deze oproep gewonnen. De opdracht van de wedstrijd omvatte de ontwikkeling van een toekomstvisie op de site met een nieuw onthaal met balie, vestiaire en shop en een interactief belevingscenter.