Spoor Oost

Nieuwe publieke ruimte, een plek voor evenementen en parking op een verlaten containerterminal

Spoor Oost is in maart 2016 geopend als nieuwe publieke ruimte, een plek voor evenementen en evenementenparking. Spoor Oost ligt in het oosten van de stad, aan het ringspoor rond de stad en naast de Noordersingel. Het terrein is 10,8 hectare groot. Het project is in 2014 gestart en in 2016 afgerond. De stad bekijkt hoe Spoor Oost verder kan evolueren qua gebruik en welke toevoegingen aan de publieke ruimte noodzakelijk zijn. Zo verhuist in 2018 een historische Scheldekaaihangar in 2 delen naar Spoor Oost.

Waarom dit project?

Spoor Oost ligt op de site van een voormalige containerterminal die jarenlang werd ingezet voor de overslag van goederen tussen spoor- en wegverkeer. Op 1 jaar tijd werd de site ontworpen, ingericht en opengesteld als nieuwe publieke ruimte. Vroeger was het een lege vlakte aan de rand van Borgerhout die niet toegankelijk was. Het terrein moest multifunctioneel zijn. Het is een publieke ruimte waar zowel groot- als kleinschalige evenementen kunnen plaatsvinden, die dienst doet als parking met maximaal 2300 parkeerplaatsen voor bezoekers van het Sportpaleis en Lotto Arena en die permanent functioneert als publieke ruimte met enkele groenzones voor het dichtbevolkte Borgerhout.

Die drie functies pikken aan op wat de stad Antwerpen de eerste tien jaar hier nodig heeft. Het project Spoor Oost is dan ook een tijdelijke invulling in afwachting van een breder herbestemmingsdebat. Het is een tussentijdse inrichting in een sterk veranderende omgeving met nog veel onzekerheden, zoals het al dan niet overkappen van de Ring en het al dan niet behouden van de onderhoudssporen. De uitkomsten daarvan bepalen sterk de toekomstmogelijkheden van de site Spoor Oost.

Wat gebeurt er?

Spoor Oost is een grote open vlakte met een industrieel karakter. Er zijn drie hoofdtoegangen: aan de Schijnpoortweg, de Buurtsportweglei en de Noordersingel. Het ontwerp is besproken met de districten, verenigingen en buurtbewoners en combineert een aantal verschillende functies.

Er is een groene zone met speeltoestellen, zittribune en picknicktafels.
Er zijn twee barbecueplekken ter hoogte van de ingang aan de Schijnpoortweg en de Buurtsportweglei.
Er is een speelelement langs de populierenrij met een waterpomp en een drinkfontein ter verfrissing op warme dagen.
De ‘fastlane’ is een voet- en fietspad van ongeveer 5 meter breed en bijna 1 km lang, van Schijnpoort naar Hof ter Lo. Die centrale as markeert de overgang tussen de meer zachte en groene zijde aan de kant van het spoor en de eerder verharde zijde aan de kant van de Singel. De fiets- en wandelroute verbindt de districten Borgerhout en Antwerpen met elkaar. De route loopt in een rechte streep door het terrein en wordt ’s nachts verlicht.
De achtergelaten spoorwagons zijn verbouwd tot een buurtontmoetingscentrum Bahnhof met horecafunctie, vormgegeven als station.
Sportievelingen kunnen terecht op de verharde zone met fietsparcours, een tennis- en volleybalveld en basketbal- en voetbalvelden. Er is ook een looppad van ongeveer 2 km in een lus over het terrein, en een installatie voor calisthenics in de vorm van de letters van Spoor Oost.
Evenementen zoals de Sinksenfoor en Borgerwood vinden plaats op Spoor Oost.
Spoor Oost wordt ook gedeeltelijk ingezet als parking tijdens grote evenementen in het Sportpaleis, de Lotto Arena of in Trix.

Het definitieve ontwerp van Spoor Oost © Tractebel - Technum en Rotor

Herinneringen aan het verleden

Oude elementen zoals de sporen, treinwagons, betonplaten en gele kranen zijn behouden en herinneren aan het verleden van Spoor Oost. In het kader van de heraanleg van de Scheldekaaien verhuist in 2018 ook de historische hangar 19 van het deelgebied Sint-Andries en Zuid naar Spoor Oost. Hangar 19 wordt in 2 delen verdeeld. De hangars worden elk een landmark en bieden, naast beschutting tegen regen, wind en zon, ook overdekte ruimte voor kleinere evenementen. Ze krijgen op Spoor Oost een nieuwe plek aan Hof ter Lo en Bahnhof. De werken zijn in februari 2018 gestart en worden, als alles vlot verloopt, afgerond begin mei.

De toekomst van Spoor Oost

Het heel specifieke en atypische tijdelijke gebruik van Spoor Oost wordt nauwgezet gevolgd en geëvalueerd. Er werd een beheerboard opgericht met alle betrokken stedelijke diensten die maandelijks samenkomt en de programmatie en het beheer in detail opvolgt. Bijkomend is er een klankbordgroep, samengesteld uit alle gebruikers van Spoor Oost, die twee keer per jaar de verschillende noden en knelpunten bespreekt.

Het tijdelijk gebruik zet de site alvast op de kaart, inspireert en houdt nog alle pistes open voor een herbestemming op lange termijn, wanneer ook de tweede helft van de site met de onderhoudssporen vrijkomt.

Wie werkt eraan mee?

AG VESPA coördineert de ontwikkeling van Spoor Oost en is eigenaar van het terrein. De stad Antwerpen beheert het openbaar domein. Spoor Oost is ontworpen door Tractebel – Technum, in samenwerking met Rotor vzw. De speelaanleidingen op het terrein zijn op maat van Spoor Oost gemaakt door vakmensen en jongeren uit de buurt onder leiding van Kopspel vzw. Bahnhof vzw renoveerde vier treinwagons en stationeert ze aan een perron. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) subsidieert de plaatsing van de Scheldekaaihangar op Spoor Oost.