De stad Antwerpen is partner in het Europese project 'SPONGE 2020'. Met dit project wil Antwerpen via een innovatief systeem van wateropvang het hoofd bieden aan de voorspelde veranderingen en risico’s die de klimaatverandering met zich zal meebrengen, zoals de toename van intensere neerslag, langere periodes van droogte en hittestress.
De klimaatverandering stelt steden voor grote uitdagingen. Dankzij de Europese steun kan Antwerpen haar openbaar domein beter aanpassen aan frequentere intense regenval. Zeker in dichtbebouwde gebieden is de economische gevolgschade van overvloedige regen of overstromingen immers vaak niet te overzien. Traditionele publieke investeringen in afwatering en riolering volstaan niet langer. Er spelen, zeker in steden, al snel financiële en ruimtelijke beperkingen. De stad gaat daarom mee op zoek naar alternatieve en innovatieve oplossingen op vlak van klimaatadaptatie. Er is daarvoor een grote rol weggelegd voor lokale betrokkenen. In zo’n project wordt gekeken naar groenblauwe oplossingen (maximaal vergroenen en de infiltratie bevorderen) die tegelijkertijd ook een antwoord bieden aan de andere uitdagingen van de klimaatverandering, namelijk hittestress en droogte. Het project ging van start in juli 2016 en loopt tot juli 2020.
SPONGE2020 is een acroniem voor ‘Co-creation and implementation of innovative, participative climate adaptation solutions in densely-built areas’. Vrij vertaald wil dit zeggen: 'Co-creatie en implementatie van innovatieve, participatieve klimaatadaptatiemaatregelen in dichtbebouwde gebieden'.
De aanpak van het SPONGE 2020-voorstel berust op twee pijlers:
De deelnemende steden en gemeenten zetten, in lijn met deze twee pijlers, pilootacties op touw.
Concreet bestaat het pilootproject voor Sponge2020 in de stad Antwerpen uit de aanleg van een collectieve hemelwaterput , die integraal deel zal uitmaken van de vernieuwde gedempte zuiderdokken.
Net als bij een individuele hemelwaterput wordt water dat normaal verloren gaat, hergebruikt. Daar waar een individuele put zo’n 3000 tot 5000 liter groot is en het water opvangt van slechts één dak, zal de collectieve put meer dan 1.000 000 liter groot zijn en het water opvangen van verschillende daken rond het plein van de Zuiderdokken.
Dit water zal onder andere worden gebruikt door de stadsdiensten, voor de bevloeiing van bomen en het reinigen en vullen van de veegwagens. Momenteel wordt samen met Water-link ook onderzocht of een deel van het water kan worden gezuiverd tot drinkwater en worden aangeboden aan particulieren. Op deze manier zijn de stad en Water-link zich nu al aan het voorbereiden op het grotere risico op droogte.
Het SPONGE2020-project krijgt financiële middelen van het Interreg-2-Zeeën-fonds. Het totale Europese projectbudget bedraagt bijna 7 miljoen euro waarvan bijna 1 miljoen euro voor Antwerpen. Europa financiert 60%, de stad moet voorzien in 40% cofinanciering. stad werkt in dit project samen met 10 Europese steden, waaronder Rotterdam, Leiden, Southend, Essex en Somerset.
In Antwerpen krijgt SPONGE2020 een demonstratieproject voor wateropvang in het projectgebied Gedempte Zuiderdokken. en rioolbeheerder rio-link zijn de belangrijkste partners van de stad om van de Gedempte Zuiderdokken een internationaal gerenommeerd demonstratieproject voor klimaatadaptatie te maken.