Het behoort tot de fortengordel rond Antwerpen, naar een ontwerp van Henri-Alexis Brialmont (1821 – 1903).
Fort VII heeft een onregelmatige stervorm en is één van de best bewaarde militaire vestingwerken van de verdedigingsgordel rond Antwerpen. Enkel het westelijk gedeelte is toegankelijk voor publiek.
Vissers vinden hier de nodige rust om hun hobby te beoefenen. Vissersclub ‘De Meyvis’ heeft hier zijn thuishaven.
Het beheer van het natuurreservaat is in handen van vzw Natuurpunt. Het natuurreservaat zelf is enkel toegankelijk onder begeleiding van natuurgidsen.
Grenzend aan het fort kan je ook het arboretum bezoeken.
In 1859 besliste de Belgische regering om een omwalling en een verdedigingsgordel rond Antwerpen te bouwen. De gordel zou bestaan uit acht forten, aangelegd in een halve cirkel tussen Wijnegem en Hoboken. De havenstad moest zo een sterk verdedigde vesting worden die een veilig onderkomen kon bieden aan de politieke leiders en militaire bevelhebbers van het land. Bij oorlogsdreiging zouden het veldleger, de koning en de regering zich terugtrekken in het schuiloord om van daaruit de hulp van buitenlandse bondgenoten af te wachten. De gevolgen van deze nieuwe verdedigingsstrategie waren niet min voor Wilrijk. Twee van de acht geplande forten – Fort 6 en Fort 7 – kwamen immers op Wilrijks grondgebied te liggen.
Verzet tegen onteigeningen
Voor de bouw van de forten moesten heel wat gronden onteigend worden. Fort 7 zou pal naast het Schoonselhof komen en de bouwplannen stelden een onteigening van de kasteeldreef voor. Dat was niet naar de zin van de eigenaar, graaf Augustin Moretus. De graaf diende een verzoek in om het fort vijftig meter verder oostwaarts op te trekken en haalde zijn slag thuis. Zijn dreef bleef intact. Minder geluk hadden twee dames die verderop een huisje huurden. Hun huurwoonsten kwamen door de verschuiving binnen de onteigeningszone te liggen en werden van de kaart geveegd.
Van bouwwerf tot soldatendorp
De aanleg van de fortengordel was een gigantische klus, die in amper vijf jaar tijd (1860–1865) geklaard werd. Een enorme hoeveelheid mankracht en materieel was nodig om de werken uit te voeren. Zo waren er jaarlijks voor de acht forten samen minstens 250 miljoen bakstenen nodig.
Zowel arbeiders als soldaten werden ingeschakeld bij de bouw van de forten. Ze logeerden in primitieve barakken. Wilrijk werd een echt soldatendorp, wat soms tot overlast leidde. De soldaten kwamen weleens herrie schoppen in het dorp en hun aanwezigheid trok vrouwen van lichte zeden aan. Toch droegen de soldaten ook hun steentje bij: ze hielpen bijvoorbeeld met de bluswerken, toen in oktober 1861 drie Wilrijkse huizen in brand stonden.
Het fort in beide wereldoorlogen
De acht zogenoemde Brialmontforten waren nauwelijks in gebruik, of de legerleiding oordeelde dat er een extra verdedigingslinie nodig was om Antwerpen effectief te beschermen tegen een belegering met het modernste wapentuig. In de daaropvolgende decennia werd daarom een tweede fortengordel aangelegd ter hoogte van de Rupel en de Nete. Maar het mocht niet baten. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, konden de Antwerpse forten de verwachtingen niet inlossen. De Duitsers braken door de verdedigingslinies heen en konden de sterk verdedigde vesting makkelijk innemen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog richtte het Duitse leger Fort 7 in als munitiedepot. Majoor Wilhelm Metzger stond in voor het beheer. Hij had sympathie voor de Wilrijkenaars en sloot vriendschap met de pastoor van de Sint-Jan-Vianneyparochie, Jozef Pauwels.
In september 1944 werd het grootste deel van België bevrijd. Het Duitse opperbevel wilde vermijden dat de munitie in Fort 7 in handen zou vallen van de oprukkende geallieerden en beval om het munitiedepot te laten opblazen. Metzger besefte dat de explosie niet alleen het fort, maar ook de nabijgelegen woonkernen in puin zou leggen. Hij weigerde het bevel uit te voeren en liet honderden inwoners optrommelen om de explosieven in het vestingwater te storten. Op die manier bleef Wilrijk gespaard van een verwoestende explosie. Vandaag brengt een gedenksteen nabij het fort hulde aan majoor Metzger, een eer die maar weinig Duitse militairen te beurt valt. Na de bevrijding deed het fort nog dienst als gevangenis voor echte en vermeende collaborateurs.
Zoals reeds vermeld, kan het grootste gedeelte van Fort 7 enkel bezoeken onder begeleiding van Natuurpunt.
Alle info over begeleide rondleidingen alsook geplande evenementen vind je op