De luchtkwaliteit in Antwerpen is erbarmelijk slecht. Volgens een rapport van Greenpeace vorig jaar is Antwerpen een van de meest vervuilde regio's in Europa en dat heeft een rechtstreeks impact op onze gezondheid.
De luchtkwaliteit eigenhandig verbeteren is moeilijk, maar kunnen we ons beschermen tegen schadelijke stoffen in de stad? Producenten van hippe mondmaskers beweren van wel. Wij doen de test. Een handig en gezond redmiddel of een nutteloos soort onderbroek op je neus?
Weervrouw Jill Peeters prees ze een paar jaar geleden de hemel in toen ze zich op de nationale tv in het praatprogramma Van Gils en Gasten uitte als maskerdrager. Acteur George Arrendell (Zone Stad) en zijn partner en zangeres Gina Brondeel (X-Session) zijn het uithangbord van Vogmask, een Europees bedrijf dat fijnstofmaskers produceert. En occasioneel komen we ook in het straatbeeld een Antwerpenaar tegen die zich al joggend of fietsend verweert tegen slechte lucht met een mondmasker.
Tijd dus om eens enkele modellen onder de loep te nemen. Bij onze zoektocht naar mondmaskers opent zich een hele markt van mondmaskers in alle kleuren, maten en gewichten op ons scherm. De meeste maskers moeten uit Azië komen, waar ze al veel meer ingeburgerd zijn. Wij kiezen een paar exemplaren die van niet te ver moeten komen.
Gasmasker tegen uitlaatgassen
Een Vogmask bijvoorbeeld, in 2016 gepromoot door een paar bekende Vlamingen en zonder twijfel het hipste maskermerk met een Instagrampagina die er bijna in slaagt om het ding er hip te doen uitzien. Doe mij maar die met kolibries, daar betaal ik net geen 43 euro voor.
Vogmask belooft een hoogwaardig herbruikbaar masker, dat in staat is om fijnstof PM (afkorting voor particulate matter) 2,5 tot 0,3 micron tegen te houden. Ofwel ultrafijne deeltjes. "Dat is erg ongeloofwaardig want 0,3 micron is bijzonder klein. Verder zegt Vogmask dat het masker kiemen, pollen, schimmels, allergenen en uitlaatgassen tegen houdt. Vooral dat laatste klopt niet, want om gassen tegen te houden heb je een gasmasker nodig", dat geeft toxicoloog Jan Tytgat alvast mee.
Spotgoedkoop chirurgisch maskertje
Het tweede masker is er een van het Nederlandse bedrijf Sanamedi, een winkel dat producten verkoopt tegen allergieën. Ook daar keuze in kleurtjes. Doe mij maar een felblauwe. Bijna 25 euro. Dat masker is voorzien van een filtersysteem dat volgens de producent 99% van de PM 2,5 fijnstofdeeltjes filtert.
Dat slaat op de diameter van de deeltjes. "99% lijkt ongeloofwaardig als je weet dat fijnstofdeeltjes in principe enkel door een stofmasker type P3 worden tegengehouden, terwijl er op de website voor dit type masker verwezen wordt naar P1", aldus Tytgat. De laatste is een spotgoedkoop chirurgisch maskertje zonder bijzondere specificaties waar je de doorsnee Japanse toerist wel eens mee ziet rondkuieren.
Dat laatste masker mag na een korte test al meteen opgeborgen worden. Het masker is niet op maat te bestellen en de lucht stroomt er langs alle open kanten gewoon door. We gaan met de andere twee maskers afwisselend de fiets op. Veel verschil zit er niet op.
De maskers kunnen allebei met een ijzerdraadje rond de neus gevormd worden, waardoor de pasvorm iets beter zit. Toch ontsnapt er ook hier nog lucht langs de zijkanten waardoor het fijn stof nog altijd kan ingeademd worden. Het masker geeft onderweg ook niet het gevoel dat ik schonere lucht inadem, ik voel me eerder alsof mijn luchttoevoer wordt afgesnoerd en krijg er een benauwd en bijna claustrofobisch gevoel van. Ademen is net iets moeilijker met zo'n lap stof voor je mond en neus waardoor je net harder in en uitademt. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Hannibal Lecter of Sub Zero
Schoonheid is bijzaak als het op gezonde longen aankomt, maar het is echt moeilijk om je over het idee te zetten dat je op je fiets zit als een slechte versie van Hannibal Lecter met een kolibrie op de neus.
Een collega omschrijft mijn nieuwste aankoop als de onderbroek van een goedkope stripster op mijn gezicht en mijn lief geeft me het bedenkelijke compliment dat ik hem doe denken aan Sub Zero (die moet ik eerst Googelen).
Ik voel me nog niet bijna zo hip als de modellen op de Instagrampagina van Vogmask en hoop vooral thuis te geraken zonder een bekende tegen te komen onderweg. Ik let op de reacties van mensen die ik passeer, maar de starende blikken vallen nogal mee. Heel af en toe draait er eens een hoofd en lacht er een kind in mijn richting.
Thuisgekomen haal ik het masker zo snel mogelijk van mijn neus. Er is niks aan te merken van fijn stof of zwarte deeltjes in het masker of in het filterlaagje. Het enige wat overblijft in mijn masker zijn restanten van mijn fond de teint en wat verdampte natte adem.
Beter oorzaak aanpakken
Of mijn longen nu gezonder worden met mijn nieuwe aanwinsten, is moeilijk om zo snel aan te tonen. Daarom raadplegen medisch directeur van de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg Wouter Arrazola de Oñate. Hij is formeel.
"Er is geen enkele studie die aantoont dat zo'n masker gunstige effecten heeft en fijn stof effectief tegenhoudt. Als er studies zijn die dat beweren, zijn die studies afgenomen in ideale testomstandigheden die je in het echt niet kunt nabootsen. Het minste gleufje tussen je huid en het masker zorgt er al voor dat slechte lucht nog steeds ingeademd kan worden.
Een stoppelbaard is zelfs al genoeg om er lucht tussen te krijgen. Bij kinderen is dat helemaal een probleem want zij bewegen nog meer dan volwassenen waardoor het masker helemaal niet blijft zitten. De kleinste deeltjes fijnstof kunnen ook gewoon door het masker. In plaats van ons te beschermen tegen vuile lucht en te investeren in maskers, kunnen we veel beter de oorzaak van de luchtvervuiling aanpakken. In Antwerpen is dat het vervuilende verkeer. In België is fijnstof verantwoordelijk voor een verminderde levensverwachting van 13 maanden."
Nuttig op bouwwerf
Wat houdt zo'n masker dan wel tegen? "Een mondmasker is nuttig om grove stukken vuil tegen te houden. Op een bouwwerf bijvoorbeeld met dik stof dat je ziet vliegen, is het aan te raden om een masker te dragen of in gebieden waar een brand woedt, kan een masker ook gevaarlijke stoffen tegen houden."
Geldklopperij
Volgens Arrazola de Oñate is zo'n fijnstofmasker dus vooral gebakken lucht. "Geldklopperij is het en jammer genoeg is het niet meer dan dat. Als je de hele stad maskers kan laten dragen, en laten kopen, dan zie je ook welke marktwaarde daar achter zit, en waarom sommige commerciële entiteiten al eens een loopje nemen met de waarheid", aldus Arrazola de Oñate.
Toxicoloog Jan Tytgat is iets gematigder. "Ik heb een paar jaar geleden al voorspeld dat we binnenkort iedereen zien rondfietsen met een masker. Zo'n vaart loopt het niet bij ons, maar in Azië gaat het wel die richting uit.
Dat is geen goede evolutie. Ik begrijp dat we grijpen naar een masker uit gezondheidsoverwegingen, maar heel veel verschil maken die maskers niet. Ze kunnen nooit al het fijnstof tegen houden, maar filteren toch al een groot deel van de lucht afhankelijk van de diameter van het stofdeeltje. Hoe fijner het deeltje, hoe gevaarlijker, maar ook hoe moeilijker te filteren", zegt Tytgat.
70 euro kwijt
In het kort: we zijn ongeveer 70 euro kwijt en zijn er niet gezonder op geworden, maar we hebben wel een paar kinderen doen lachen. Mondmaskers in Antwerpen? Ons ga je er niet snel mee zien fietsen.
Bron GVA - 23/09/19 - dit artikel werd gereproduceerd met toestemming van de uitgever, alle rechten voorbehouden – Nnieuws License2Publish